فلک الافلاک در گذر تاریخ
لرستان ,دیدنی های لرستان ,جاذبه های گردشگری لرستان ,آثار تاریخی لرستان ,مناظر طبیعی لرستان ,استان لرستان ,نقشه لرستان ,مساحت لرستان ,جمعیت لرستان ,مراکز گردشگری لرستان ,جاهای دیدنی لرستان ,مناطق توریستی لرستان ,مراکز سیاحتی لرستان ,شهر لرستان ,شهرهای استان لرستان- دیدنی های استان لرستان
به خرمآباد که میروی کافی است سرت را بلند کنی و به قلب شهر نگاه کنی تا کنگرههای قلعه را ببینی. قلعه فلکالافلاک بر روی تپهای بزرگ و سنگی و مشرف به یک رودخانه ساخته شده که از زیر آن چشمهای پرآب میگذرد. در طول تاریخ، این بنای باشکوه و آرام از لحاظ نظامی و موقعیت جغرافیایی نقش بسیار حساسی داشته و هیاهوی بسیاری را پشت سر گذاشته. این روزها اگر پا به قلعه بگذاری با کمی تخیل به روزگاری قدم میگذاری که شکست و پیروزی یک سپاه، بستگی به راه پیدا کردن به این قلعه داشته است.
بنای اولیه فلکالافلاک ظاهرا مربوط به دوره ساسانی است، هرچند که در بعضی از منابع، ساخت آن را مربوط به زمان شجاعالدین خورشید، پادشاه اتابکان لر در قرن چهارم هجری میدانند. البته در این قلعه، آثار دوره ماد، هخامنشی و پارت هم به دست آمده.
در دوره پهلوی از دالانها و اتاقهای فلک الافلاک به عنوان مکانی مخوف برای نگهداری زندانیهای سیاسی استفاده می شد اما امروز این قلعه به مکانی فرهنگی تبدیل شده است
فلکالافلاک در متون تاریخی به شاپورخواست معروف است. فردوسی هم در جایی از شاهنامه درباره این قلعه اشعاری سروده و عقیده دارد سازنده آن شاپور ذوالاکتاف است. از زمان ساسانیان تا امروز در همه دورهها از این قلعه استفاده میشده و از لحاظ نظامی و موقعیت جغرافیایی نقش بسیار حساسی داشته است.
به نظر چریکوف باستانشناس روسی، فلکالافلاک دارای خندق بوده است. ولی به نظر بعید میرسد چون در تاریخ از آن صحبتی نشده است.
این قلعه 5300 متر مساحت دارد و فضای داخل آن از دو حیاط با چهار تالار نسبتا بزرگ و چندین اتاق کوچک و بزرگ تشکیل شده است. فلکالافلاک هشت برج، دو صحن و بیست و چهار اتاق دارد که فاصله بلندترین دیوار آن از سطح زمین، 5/22 متر است. دیوارهای حصار قلعه در پایین قطوراست و در بالا ضخامت کمتری دارد.
با توجه به اینکه قلعه در مکان مرطوبی قرار دارد در داخل فضاهای شمالی و جنوبی حیاط چند چاه و نقب قرار دارد که باعث دفع رطوبت میشود.
قلعه فلکالافلاک بعد از ثبت در فهرست آثار ملی کشور، موزه فلکالافلاک نام گرفته. موزه فلکالافلاک از بخشهای مردمشناسی، هنرهای سنتی و باستانشناسی تشکیل شده است. در بخش موزه باستانشناسی این قلعه ساختههای انسانهای اولیه، اشیای مشهور مفرغی لرستان، ظروف سفالی و همچنین اشیای زرین و سیمین مشهور کشف شده از غار کلماکره به نمایش درآمده است.
در نزدیکی قلعه، منارهای آجری به شکل استوانه دیده میشود که احتمالا از قرن پنجم هجریباقی مانده و برای هدایت کاروانها استفاده میشده است
قسمتی از قلعه تبدیل به موزه مردمشناسی شده که از زیورآلات، پوشاک سنتی مردان و زنان، صحنههایی از زندگی روزمره روستاییان و هنرهای سنتی مثل ماشته بافی، سیاه چادربافی، موتائی و... تشکیل شده است.
در مورد فلکالافلاک حکایتها و داستانهای زیادی وجود دارد. از لشکرکشی تیمور لنگ به آن و دستگیری ملک عزالدین، حاکم اتابکان لر گرفته تا سفر راولینسون اروپایی به آن. نادر شاه هم چند بار به این قلعه حمله کرده و با شورشیان از جمله مظفرعلی بیک جنگیده است.
فلکالافلاک در دوره قاجار به صورت مقر حکومت و مرکز اداری و نظامی درآمد. مسعود میرزا فرزند ناصرالدین شاه در سفر خود با مشاهده وضعیت اسفبار قلعه به فکر تعمیر آن افتاد و بیست هزار تومان برای آن هزینه کرد. در دوره پهلوی چند بنا به قلعه اضافه شد و به صورت یک محیط کاملا نظامی در آمد.
در این دوره تا سال1347 از دالانها و اتاقهای قلعه به عنوان مکانی مخوف برای نگهداری زندانیهای سیاسی استفاده شد. و امروز قلعه به همت میراث فرهنگی لرستان مرمت و به مکانی فرهنگی تبدیل شده است.
در نزدیکی قلعه، منارهای آجری به شکل استوانه دیده میشود که احتمالا باقیمانده از قرن پنجم هجری است و برای هدایت کاروانها استفاده میشده است. در گذشته کاروانهای زیادی به کمک این مناره راه خود را پیدا کردهاند و دیدهبانهای زیادی از بالای آن دشمن را دیدهاند و مردم را به موقع از خطر حمله آگاه کردهاند.
با این حساب مردمی که در اطراف قلعه زندگی میکردند فرصت کافی برای فرار به داخل قلعه را داشتند. چرا که فتح قلعه به خاطر موقعیت ویژه آن بسیار مشکل و حتی گاهی غیر ممکن بود. این منار سی متر ارتفاع و نود و نه پله دارد.
تهیه و تنظیم : جناب آقای انصافی